Saab 95
SAAB 95 - historia modelu
- Svenska Aeroplan Aktiebolaget, szwedzka fabryka samolotów wojskowych, znana
w świecie pod skrócona nazwa SAAB w 1949 roku rozpoczęła seryjna produkcje samochodów osobowych. Pierwszym modelem był SAAB 92 – cztero-miejscowy, dwu-drzwiowy sedan z silnikiem dwusuwowym o 2 cylindrach i pojemności 764 ccm. W roku 1955 zastąpił go model „93” z nowym, 3-cylindrowym silnikiem dwusuwowym o pojemności 748 ccm. Kolejny model - SAAB 94 Sonett – dwu-miejscowy, sportowy roadster, z racji swojej niezwykłej konstrukcji zasługuje na poświęcenie mu osobnej publikacji. Wyprodukowano zaledwie 6 sztuk tego unikalnego samochodu – pierwszy egzemplarz
w 1956 r. i pozostałych 5 sztuk w roku następnym.Pierwszy w historii firmy samochód z nadwoziem typu kombi – SAAB 95 - zaprezentowany został publicznie w maju 1959 r. Prototyp modelu miał dwu-barwne wykończenie nadwozia w kolorach niebieskim i białym. Dwoje drzwi zamontowane były na tylnej krawędzi – otwierały się „pod wiatr”. Przednia część nadwozia była identyczna
z modelem 93B, zaś jej tylna część posiadała charakterystyczne stateczniki („płetwy”), widoczne szczególnie przy dwu-barwnym nadwoziu. Projektant samochodu Sixten Sason tworząc model 95 zainspirował się prawdopodobnie Chevroletem Nomad, pięknym kombi
z lat 1955-57.SAAB 95 mógł pomieścić 5 osób + 140 kg bagażu lub 2 osoby + 350 kg bagażu lub –poprzez zaprojektowanie trzeciego rzędu siedzeń tyłem do kierunku jazdy – 7 osób bez bagażu. Pod maską zainstalowano 3-cylindrowy, dwusuwowy silnik o pojemności 841 ccm
i mocy 42 h.p. SAE (38 h.p. DIN). Samochód posiadał 4-biegową skrzynię biegów (był to jeden z głównych powodów, dla których Erik Carlsson w Rajdzie Monte Carlo w 1961 r. jechał właśnie Saabem 95).
Do końca 1959 r. wyprodukowano i przeznaczono do sprzedaży zaledwie 55 aut. - W roku 1960 wprowadzono istotną zmianę w sposobie mocowania drzwi – zawieszono je na przedniej krawędzi, co zostało bardzo pozytywnie odebrane przez klientów. Model 95 cieszył się rosnącą popularnością na rynku . W roku 1960 wyprodukowano
i sprzedano 1.700 samochodów. Rok 1961 to wypuszczenie na rynek aż 3.000 szt. tego modelu. Wprowadzono również kolejne zmiany w wyglądzie nadwozia. Tylną część dachu przekonstruowano tworząc spoiler (ang. „air-slicer”), którego zadaniem było kierowanie powietrza w czasie jazdy samochodu na tylną szybę tak, aby przy padającym deszczu była zawsze sucha i czysta. Inną innowacją były uchylne tylne szyby boczne.
Felgi były standardowo malowane na kolor srebrno-szary. Tak pozostało niezmiennie do końca produkcji modelu 95 tj. do roku 1978.Najistotniejszą innowacją na rok 1962 było wprowadzenie – jako wyposażenie standardowe – pasów bezpieczeństwa. Do tej pory oferowano je jako opcja.
W kwestii wykończenia wnętrza wprowadzono tapicerkę z wełnianego materiału w kolorach niebieskim, czerwonym i brązowym ze wstawkami ze sztucznej skóry, co bardzo poprawiło estetykę wewnątrz auta. Nadwozie oferowano w kolorach : białym (Polar White), szarym (City Grey) i niebieskim (Arctic Ocean Blue).
Roczna produkcja modelu 95 w 1962 r. wyniosła 3.377 sztuk.Popularność modelu wzrastała wraz z liczbą produkowanych aut. Samochód chwalono za bezpieczne rozwiązania i lotniczą jakość wykonania. Dla przeciętnego użytkownika był to ponadto pojazd elegancki, szybki i wygodny. Te cechy decydowały o jego sukcesie na rynku.
Rok 1963 to drobne, lecz widoczne zmiany w wyglądzie zewnętrznym auta. Emblemat „SAAB” przeniesiono z maski na kratę wlotu powietrza (grill), zmieniając istotnie jego wygląd i dodając charakterystyczny symbol dwusilnikowego samolotu śmigłowego.
Zmieniono również wygląd koła kierownicy. Otrzymało ono dodatkowo półkolisty, chromowany pierścień służący do włączania sygnału dźwiękowego. Emblemat „SAAB” z symbolem samolotu występował odtąd również w centralnym miejscu koła kierownicy.
Charakterystyczne stateczniki („płetwy”) tylnej części nadwozia uzyskały dodatkowy element ozdobny – chromowane listwy biegnące od stateczników aż po dach samochodu.
Paleta kolorów nadwozia została uzupełniona o granatowy (Midnight Blue).SAAB 95 poddawany był ciągłym udoskonaleniom. W roku 1964 wprowadzono po raz pierwszy dwuobwodowy system hamulcowy. Stacyjka zapłonu była sprzężona ze skrzynią biegów w taki sposób, że wyjęcie kluczyka było możliwe tylko w pozycji lewarka na biegu wstecznym. Poprzez wprowadzenie okrągłych zegarów, deska rozdzielcza uzyskała nowy wygląd. Liczba kolorów nadwozia powiększyła się o kolejne dwa – nowy odcień niebieski
(Glacier Blue) i jasny brąz (Savannah Brown).W roku 1965 nastąpiły kolejne istotne zmiany w wyglądzie zewnętrznym samochodu. Powodem był zamiar zastosowania nowego, większego silnika czterosuwowego
o 4 cylindrach w układzie widlastym i pojemności skokowej 1.500 ccm. W tym celu wydłużono maskę i zmieniono wygląd grilla. Kratka wlotu powietrza została poszerzona aż do reflektorów. Centralnie umieszczony został chromowany klin z emblematem „SAAB”.Istotne zmiany nastąpiły również w komorze silnika. Kompletnie przekonstruowany
system chłodzenia spowodował przesunięcie wentylatora przed silnik – do tej pory był on umieszczony za nim. Zwiększenie stopnia sprężania do 8,1:1 spowodowało wzrost mocy silnika do 44 h.p. SAE. Zastosowano również hydrauliczne sprzęgło i nową pompę paliwa. Innowacją był także nowy system wydechowy.
Nowymi w palecie kolorów nadwozia były: zielony (Olive Green) i czerwony (Toreador Red).Największą innowacją wprowadzoną do SAAB-a 95 na rok 1966 był – montowany jako standard – 3-cylindrowy silnik dwusuwowy z trzema gaźnikami. Auto zyskało dzięki temu na dynamice – wzrosła moc silnika do 46 h.p. SAE, przyspieszenie 0-100 km/h poprawiło się z 29 do 23 sek. Prędkość maksymalna wynosiła 125 km/h.
Na rynek amerykański oferowano samochody z mocniejszym, 55-konnym silnikiem pochodzącym ze sportowej wersji „Monte Carlo”.
Wprowadzono dwa nowe kolory nadwozia – ciemno szary i żółty.Rok 1966 był praktycznie pożegnaniem SAAB-a z silnikiem dwusuwowym.
Dla poprawienia atrakcyjności modelu począwszy od 1967 r. montowano silniki benzynowe V4 pochodzące od Forda Taunusa 12M o pojemności 1.500 ccm i mocy 73 h.p. SAE. Dynamika auta poprawiła się zdecydowanie – przyspieszenie 0-100 km/h wynosiło 16 sek.,
zaś prędkość maksymalna przekraczała 140 km/h.Przez pewien okres roku 1967 montowano jeszcze silniki dwusuwowe w modelu 95, gdyż ciągle byli amatorzy samochodu z takim właśnie silnikiem. Jednakże atrakcyjność dwusuwu przy nowej jednostce napędowej była dość niska. Rok 1967 zaznaczył się w historii modelu 95 wprowadzeniem hamulców tarczowych kół przednich, alternatora i mocniejszego akumulatora. Trzypunktowe pasy bezpieczeństwa były również na wyposażeniu standardowym. Kolory nadwozia wzbogacono o niebieski (Hussar Blue) i piaskowy (Silversand).
Sukces handlowy SAAB-a z silnikiem V4 przekładał się na ogólny wzrost sprzedaży aut o 41,5% w skali jednego roku. Jednakże silnik ten nie wyparł całkowicie jednostki dwusuwowej. Na rynek wewnętrzny i na eksport do USA oferowano samochody z dwoma typami silnika. Wersje amerykańskie były wyposażone w dwa systemy smarowania silnika – poprzez mieszankę benzyny z olejem lub osobnym systemem smarowania takim, jaki występował w wersjach sportowych „Monte Carlo”.
-
-
Zauważalną zmianą w wyglądzie modelu 95 na rok 1968 była wyższa o 7 cm szyba przednia oraz – dodatkowo w wersji sedan (SAAB 96) – wyższa o 11 cm szyba tylna.
Dla zwiększenia bezpieczeństwa koło kierownicy wyposażono w miękką poduszkę.
Lusterko wsteczne wewnątrz kabiny zostało umiejscowione przy górnej krawędzi szyby
(dotąd instalowano je centralnie na podszybiu). Chromowana półobręcz sygnału dźwiękowego została zastąpiona dźwignią przy kolumnie kierownicy, która sterowała ponadto pracą wycieraczek i spryskiwacza przedniej szyby. We wnętrzu pojawiły się nowe materiały tapicerskie, na podłodze zaś – tekstylny dywanik. Deska rozdzielcza wzbogaciła się o nowy wskaźnik – sygnalizację świetlną awarii układu hamulcowego.Silnik dwusuwowy był dostępny jedynie w wersjach z tapicerką w kolorze czerwonym z szarym wykończeniem. W przeciągu 1968 roku sprzedano w Szwecji łącznie 30.687 samochodów SAAB 95 i 96, z czego tylko 28 sztuk z silnikiem dwusuwowym.
W tym okresie do oferty trafił także model luksusowy – SAAB 95 V4 De Luxe, który wyróżniał się bogatszym wyposażeniem i nowymi kolorami tapicerki.Rok 1968 był definitywnie ostatnim, w którym montowano silniki dwusuwowe do modeli 95 i 96. Ten typ silnika – rodem od DKW – zainstalowano ogółem w 320.000 pojazdów marki SAAB. Warto zaznaczyć, że DKW miała bardzo dobre notowania na rynku szwedzkim. Samochody tej marki cieszyły się dużym uznaniem kierowców, o czym świadczy wzrastająca ilość sprzedawanych aut – od prawie 90 sztuk w 1935 r. do 3.568 sztuk w roku 1939. DKW była trzecią – po Oplu i Chevrolecie – firmą mogącą pochwalić się tak dobrymi wynikami sprzedaży na niewielkim przecież rynku szwedzkim (import aut do Szwecji w 1939 r. wyniósł ogółem 36.000 sztuk).
Samochody DKW wyposażone były w silniki 2-cylindrowe i one stały się bazą do modernizacji i przystosowania ich do pojazdów marki SAAB. W pojazdach prototypowych
(których wykonano 4 sztuki) i w pierwszym modelu seryjnym – SAAB 92 montowano dwusuwowe silniki o 2 cylindrach, pojemności skokowej 692 ccm i 764 ccm i mocy odpowiednio 20 h.p. i 25 h.p. Począwszy od modelu SAAB 93, produkowanego od 1955 r.
i w modelach następnych, instalowano już silniki 3-cylindrowe o pojemności skokowej zmniejszonej do 748 ccm, jednakże mocy zwiększonej do 33 h.p.
Dopiero w 1959 r. w modelu SAAB 95 wprowadzono silnik o większej pojemności i mocy
(841 ccm i 38 h.p.).
W roku 1969 w modelach 95 i 96 wprowadzono kolejne zmiany w wyglądzie zewnętrznym aut. Przód otrzymał prostokątne reflektory i nowy wlot powietrza.
Dla zapewnienia lepszej widoczności lampy świateł pozycyjnych i kierunkowskazów przeniesiono na błotniki. Nowa kolumna kierownicy była typu bezpiecznego – łączona
i składana teleskopowo. Hamulce wyposażono w układ wspomagania. Fotele przednie otrzymały zagłówki. Na desce rozdzielczej pojawił się włącznik świateł awaryjnych.
Zderzaki przednie zostały poszerzone i otrzymały gumowe odbojniki na „kłach”.
Również pod maską wprowadzono niewielkie zmiany – silnik V4 otrzymał nowy gaźnik
i nowy filtr powietrza. Nowa była również chłodnica wyposażona w naczynie wyrównawcze.Na rynku amerykańskim stosowanie reflektorów prostokątnych w samochodach było niedozwolone, toteż specjalnie na eksport do USA montowano reflektory okrągłe.
Rok 1970 zapisał się w historii firmy SAAB kilkoma ważnymi wydarzeniami.
Uruchomiona została nowa fabryka w Nystad/Uusikaupunki w Finlandii, zaś w lutym tego roku wyprodukowano 500-tysięczny egzemplarz samochodu (model SAAB 99).
Zarówno w modelu 95 jak i 96 zmiany innowacyjne występowały w zasadzie tylko wewnątrz pojazdu. Deska rozdzielcza uzyskała bardziej nowoczesny wygląd – wskaźniki i lampki kontrolne zostały bardziej zgrupowane, dając wrażenie większego ładu i porządku.
Nowa była także kierownica, przyciski do włączania ogrzewania i oświetlenia. Nowością był także automatyczny wyłącznik świateł, działający w momencie wyłączania zapłonu.Największą innowacją wprowadzoną w 1971 r. były wycieraczki przednich reflektorów. SAAB był pierwszą firmą, która wprowadziła takie rozwiązanie w seryjnie produkowanych samochodach. Modele z tego roku otrzymały również nowe wycieraczki przedniej szyby i nowe, bardziej wydajne spryskiwacze, co zdecydowanie poprawiło bezpieczeństwo jazdy w warunkach nocnych. Nadwozie otrzymało listwę ozdobną wzdłuż dolnej krawędzi drzwi, pomiędzy przednim a tylnym błotnikiem. Poprawiono również sposób zabezpieczania nadwozia przed korozją poprzez zastosowanie metody elektro-zanurzeniowej przy kładzeniu podkładu pod lakier. Wewnątrz samochodu uwagę zwracał nowy lewarek hamulca ręcznego.
Pod koniec 1970 r. modele 95 i 96 przeznaczone na rynek amerykański były wyposażane w większe i mocniejsze silniki – o pojemności 1.700 ccm i mocy 65 h.p.
Kolejną innowacją na rok 1972 było elektryczne ogrzewanie fotela kierowcy. Ogrzewanie włączało się automatycznie po uruchomieniu silnika w sytuacji, gdy temperatura na powierzchni fotela była poniżej 14 stopni C i wyłączało się, gdy temperatura przekraczała 27,5 stopnia C. Modele roku 1972 otrzymały nowe felgi z innym układem otworów powietrza - dla poprawienia chłodzenia tarcz hamulcowych. Na chromowanych zderzakach zamontowano odbojniki z pełnej gumy.
Dalsze lata produkcji modelu 95 to nieustanne modernizowanie auta. W 1973 r. wprowadzono halogenowe reflektory, rok później samochód otrzymał „nową twarz” –
grill z czarnego tworzywa o nowym kształcie. Standardowo montowano opony radialne.
W roku 1975 nie zanotowano istotnych zmian w wyglądzie modelu. Natomiast w 1976 r.
rozpoczęto montowanie zderzaków typu bezpiecznego, stosowanych wcześniej w modelu 99.
Spowodowało to pewną zmianę w wyglądzie klapy bagażnika – zmieniono umiejscowienie tablicy rejestracyjnej, przenosząc ją z wycięcia zderzaka ponad klamkę do otwierania klapy.Wewnątrz samochodu tylna kanapa została przesunięta o 5 cm, dając więcej miejsca na nogi pasażerom siedzącym z tyłu. Kolo zapasowe, instalowane dotąd pod siedziskiem tylnej kanapy, umiejscowiono w prawej części bagażnika. Spowodowało to znaczne ograniczenie tak charakterystycznego dla tego modelu trzeciego rzędu siedzeń.
Z uwagi na nowe przepisy odnośnie czystości spalin, wprowadzone w Szwecji
w 1976 r. – model 95 (jak i 96) oferowany na rynek krajowy wyposażony był w nowy silnik spełniający nowe wymagania. W konsekwencji tego silnik posiadał moc zmniejszoną do 62 h.p. Na eksport oferowano niezmiennie auta z silnikiem o mocy 65 h.p.W roku 1977 wprowadzono ogrzewanie tylnej szyby i szerokie, wykonane z czarnego tworzywa lusterka wsteczne. Model na rok 1978 był zewnętrznie rozpoznawalny poprzez poszerzone przednie klosze świateł pozycyjnych i kierunkowskazów Wewnątrz zamontowano fotele przednie pochodzące z modelu 99, posiadające zintegrowane zagłówki.
Rok 1978 był ostatnim, w którym produkowano model 95. Ostatnie nadwozie typu kombi zeszło z taśmy produkcyjnej 23 lutego 1978 r. i nie pojawiło się tam przez 20 lat. Od pierwszej prezentacji w roku 1959 powstało ogółem 110.527 sztuk modelu 95.
Samochody SAAB z tym typem nadwozia zaczęto produkować ponownie pod koniec lat dziewięćdziesiątych w postaci przepięknego kombi modelu 9-5, zaś w bieżącym roku
zaprezentowano trzecie w historii firmy auto w tym nadwoziu – SAAB 9-3 Sport Combi. -
- Opracowanie Dariusz Kamiński na podstawie:
- - Motorhistoriskt Magasin nr. 3/1997,
- - SAAB Half a Century of Achievement
-
filmy Mraek Wierzbicki